Ένας σπουδαίος μουσικός της τζαζ, ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η Μεγάλη Βρετανία στο μουσικό αυτό είδος θα βρεθεί με το κουαρτέτο του μόνο στην Πάτρα το Σάββατο 9 Ιουνίου για να κλείσει με ιδανικό τρόπο το τριήμερο «Jazz+Πράξεις 2018», που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας, που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Πατρέων.
Ο λόγος για τον διάσημο σαξοφωνίστα Nat Birchall, όνομα επίλεκτο της διεθνούς μουσικής σκηνής του οποίου οι δίσκοι έχουν αποθεωθεί και φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις των καλύτερων δίσκων του είδους και όχι μόνο.
Ο πολύς Nat Birchall μίλησε στο tempo24 με αφορμή την εμφάνισή του στο Αίθριο του Παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου λίγο μετά τη συναυλία του εκλεκτού ντουέτου των Μιχάλη Σιγανίδη και Χάρη Λαμπράκη (την ίδια βραδιά) και φωτίζει με τον χειμαρρώδη και ζεστό λόγο του πολλές περιοχές που μας αφορούν. Από την τζαζ και τη βαθιά επιρροή της μουσικής του John Coltrane στο έργο του μέχρι την ζωή, την επικοινωνία με το κοινό, την κοινωνική διάσταση της μουσικής και τα μηνύματα που οφείλει να μεταδίδει στις μέρες μας.
1.Η μουσική σας έχει χαρακτηριστεί και θεωρώ ότι σωστά ότι έχει σημαντικές επιρροές από τη μουσική του John Coltrane. Τι σημαίνει για σας ο γίγαντας αυτός της τζαζ και πώς προσεγγίσατε το έργο του για πρώτη φορά;
Την πρώτη φορά που άκουσα τον John Coltrane ήταν περίπου ένα χρόνο πριν αρχίσω να παίζω σαξόφωνο. Στην πραγματικότητα το "Blue Train" ήταν ο πρώτος δίσκος της τζαζ που αγόρασα. Πριν από αυτό δεν είχα ακούσει καθόλου τζαζ. Αρχικά αναγνώρισα στον ήχο του παρόμοιους ήχους με τους τζαμαϊκανούς τενόρο- σαξοφωνίστες που άκουγα τότε, τους Tommy McCook, Cedric Brooks κλπ της μουσικής σκηνής της Reggae και Ska. Ξεκίνησα να παίζω σαξόφωνο και να ακούω τζαζ ταυτόχρονα και άκουγα (και αγόραζα) όσο μπορούσα περισσότερο. Η μουσική του John Coltrane φαινόταν να επικοινωνεί με κάτι πέρα από τις νότες ή ακόμα και πέρα από τη μουσική την ίδια. Όταν μετέπειτα άκουσα την τηλεοπτική ηχογράφηση του «Αlabama», αυτός ο ήχος πραγματικά μου φάνηκε να είναι κάτι βαθύ, γεμάτο βαθύτερα νοήματα. Έμαθα για το νόημα πίσω από τον τίτλο του κάποια στιγμή αργότερα. Και υπάρχει μια ζωντανή ηχογράφηση του “My Favourite Things” στο άλμπουμ “Afro Blue Impressions” που έχει μερικά περάσματα εκστατικής ομορφιάς που έφερναν δάκρυα στα μάτια μου. Καθώς διερευνούσα τη μουσική του, ανακάλυψα ότι όλη η μουσική του ήταν έτσι, πολύ βαθιά, βαθιά εκφραστική και επικοινωνιακή. Είναι πολύ δύσκολο να βρω άλλη μουσική που να με αγγίζει με τόσο βαθιά ειλικρίνεια και ανιδιοτέλεια. Ο Albert Ayler είναι ίσως ο μόνος άλλος που μπορώ να σκεφτώ, αλλά δεν μπορώ να πω ότι όλη η μουσική του Ayler με αγγίζει με τον ίδιο τρόπο.
2.Ποιές άλλες επιρροές θεωρείτε ότι σφράγισαν το έργο σας έως σήμερα και ποια τα πρώτα ακούσματα που είχατε στη νεανική σας ηλικία;
Υπάρχουν τόσα πράγματα που επηρεάζουν τον τρόπο που παίζουμε ή τον τρόπο που δημιουργούμε μουσική. Θεωρώ ότι είναι τα ίδια πράγματα που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ζω τη ζωή μου. Δεν είναι μόνο μουσικά πράγματα. Η τέχνη, η ζωγραφική, τα σπουδαία βιβλία και οι ταινίες κλπ. μπορούν όλα να επηρεάσουν τον τρόπο που σκέφτομαι για το πως η μουσική μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους. Νομίζω ότι η σπουδαία τέχνη επικοινωνεί κάτι πέρα από αυτό που φαίνεται να είναι. Σε ένα μυθιστόρημα ή μια ταινία υπάρχει μια ιστορία, μια πλοκή, αλλά το μήνυμα του βιβλίου ή της ταινίας πρέπει να είναι κάτι πέρα από αυτό, ίσως ένα μήνυμα για τη ζωή ή την ανθρώπινη φύση. Έτσι μαθαίνω από αυτά τα πράγματα ότι η μουσική μου θα πρέπει να είναι αντίστοιχα κάτι παραπάνω. Είμαι, φυσικά, επηρεασμένος και από τη μουσική, αλλά και από πολλούς διαφορετικούς τύπους - τζαζ, reggae, ινδική, κλασική, αφρικανική, λαϊκή μουσική κλπ. Αλλά πρέπει να έχει μία ειλικρινή ποιότητα, πρέπει να έχει πνεύμα, ψυχή και ένα καλό ήχο.
Στα νιάτα μου, μού άρεσε πολύ η τζαμαϊκανή μουσική, προσπαθούσα να τη βρω οπουδήποτε μπορούσα. Με άγγιζε με ένα βαθύ τρόπο, όπως η μουσική του John Coltrane με άγγιξε μερικά χρόνια αργότερα. Νόμιζα ότι είχε βάθος και ομορφιά και μια πνευματική ποιότητα που έλειπε από την ποπ και τη ροκ μουσική που ήταν παντού.
3.Στο παρελθόν είχατε συνεργαστεί με μουσικούς από διάφορα μουσικά είδη: παραδοσιακή (Akay Temiz), hip hop (Corner Crew). Τι σας πρόσφερε η ενασχόλησή σας με διαφορετικούς μουσικούς χώρους;
Ο Akay Τemiz, αδελφός του OkayTemiz, είναι επίσης ένας εξαιρετικός οργανοπαίχτης και ντράμερ και ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παίζαμε συνήθως τούρκικα λαϊκά τραγούδια αλλά με ένα τρόπο τζαζ/ ροκ τζαζ. Ήταν μια μοναδική εμπειρία από την οποία έμαθα γι’ αυτή τη μουσική και από την οποία έμαθα να παίζω σε διαφορετικά μετρικά συστήματα. Αλλά επίσης ήταν μια εισαγωγή για το πώς κατασκευάζονται μελωδικά άλλα είδη μουσικής. Το Corner Crew ήταν η προσπάθειά μου να ανακατέψω τη τζαζ με την Hip Hop, αλλά δυσκολευόμουν να παίξω το πώς ένιωθα πραγματικά και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι κάποια μουσική είναι απλά ο ρυθμός. Εξακολουθεί να είναι αρχικά για τον ήχο, αλλά η μουσική που παίξαμε σε αυτή την μπάντα δεν ήταν αρκετά ευέλικτη ώστε να εκφράσει αυτό που ήθελα.
4.Πώς αντιλαμβάνεστε τη μουσική σας ως τρόπο επικοινωνίας με το κοινό σας; Θεωρείτε ότι απορρέουν κάποια μηνύματα που μεταφέρετε μέσω αυτής στον κόσμο;
Ναι φυσικά. Πιστεύω ότι η μουσική πρέπει να μεταφέρει ένα μήνυμα, όπως ότι θα πρέπει να αφυπνίζει. Να κάνει δηλαδή κάτι παραπάνω από τις ίδιες τις νότες. Και η μουσική πρέπει να υπερβαίνει τον εαυτό της έτσι ώστε να επικοινωνεί με τον ακροατή. Το ακροατήριο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της παράστασης, αισθάνεσαι την παρουσία του και όταν είναι δεκτικό στη μουσική, βοηθά τη μουσική να φτάσει σε υψηλότερα επίπεδα. Αυτό που οι άνθρωποι αισθάνονται όταν ακούν μουσική μπορεί να είναι διαφορετικό σε κάθε άτομο. Οι άνθρωποι μπορούν να αισθανθούν ότι μεταφέρονται σε μια διαφορετική πνευματική κατάσταση ή μπορεί η μουσική να τούς προκαλέσει να αναπαραστήσουν εικόνες. Το μήνυμα ενός κομματιού οργανικής μουσικής μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τον ακροατή και τον τρόπο που το ακούει. Δεν μου αρέσει να κάνω ένα κομμάτι να είναι αποκλειστικά για ένα μόνο πράγμα, παρόλο που προσπαθώ να δίνω στα τραγούδια μου, τίτλους που να μπορούν να ερμηνευτούν με διαφορετικούς τρόπους. Και έτσι προσπαθώ να παίξω και τη μουσική, απλά επιτρέπω στη μουσική να συμβεί όσο το δυνατόν περισσότερο.
5.Με ποια διαδικασία συνθέτετε και πώς αναπτύσσεται η μουσική σας κατά τη διάρκεια της συνύπαρξής σας με τους μουσικούς σας;
Προσπαθώ να γράφω τραγούδια που είναι απλά και που επιτρέπουν μεγάλη ελευθερία στους μουσικούς ώστε να παίζουν με έναν προσωπικό τρόπο, μέσα στον χαρακτήρα του τραγουδιού. Προσπαθώ να γράφω μελωδίες που είναι εκφραστικές και έχουν μελωδική ομορφιά και λυρικότητα. Αρχίζω συνήθως με μια φράση που ακούω στο κεφάλι μου ή που βρίσκω παίζοντας κατά τη διάρκεια της εξάσκησης μου. Μερικές φορές βρίσκω μια ωραία συγχορδία στο πιάνο, ή μία μπάσο-γραμμή. Αρχίζω με ένα μικρό πράγμα και προσπαθώ να το αναπτύξω, όπως και με ένα σόλο. (Και όταν παίζω σόλο προσπαθώ να το κάνω σαν ένα τραγούδι!) Μερικές φορές μπορείς να φτιάξεις ένα σπουδαίο κομμάτι μουσικής από μια απλή ρυθμική φράση, οπότε μπορεί να ξεκινήσουμε και με κάτι τέτοιο μερικές φορές. Όλα σχετίζονται με το να έχεις κοντά σου τους σωστούς μουσικούς που μπορούν να ακούσουν τον "χαρακτήρα" του θέματος που γράφω και στη συνέχεια να τον αναπτύξουν σε μια πλήρη μουσική ιδέα. Μου πήρε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου για να ανακαλύψω τον εαυτό μου ως μουσικό και να συνειδητοποιήσω τι μουσική θα έπρεπε να δημιουργήσω και επίσης να βρω τους σωστούς μουσικούς να παίξουν αυτή τη μουσική. Αισθάνομαι πολύ ευλογημένος να έχω αυτούς τους μουσικούς τώρα δίπλα μου, είναι όλοι πολύ ταλαντούχοι οργανοπαίχτες και τους εμπιστεύομαι απόλυτα να παίζουν τη μουσική με ψυχή και ανιδιοτέλεια.
6.Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος της τζαζ στη σημερινή κοινωνία της παγκοσμιοποίησης; Θεωρείτε ότι η μουσική έχει κατά κάποιο τρόπο και κοινωνική ή πολιτική διάσταση;
Νομίζω ότι η μουσική γενικά, όχι μόνο η τζαζ, παίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνία. Πάντα πιστεύω ότι πρέπει να αποτελεί μέρος της οποιασδήποτε κοινότητας, όχι μόνο να περιορίζεται στην αίθουσα συναυλιών αλλά να παίζεται κάθε μέρα σε πολλά διαφορετικά μέρη έτσι ώστε να είναι προσβάσιμη σε όλους και να είναι μέρος της καθημερινής ζωής. Παρόλο που μπορώ να πω ότι είμαι πραγματικά ένας οπαδός της τζαζ και της Reggae, δεν πιστεύω πραγματικά ότι η μουσική πρέπει να ταξινομείται κατά αυτόν τον τρόπο, αλλά μερικές φορές είναι απαραίτητο να το κάνουμε αυτό για να απλοποιούμε τα πράγματα. Φανταστείτε να πάτε σε ένα δισκάδικο και όλη η μουσική να είναι ανακατεμένη χωρίς κατηγοριοποίηση!
Όπως είπε ο Albert Ayler: "Η μουσική είναι η θεραπευτική δύναμη του Σύμπαντος". Πιστεύω ότι έχει τη δύναμη να αλλάξει τη διάθεσή μας, να ανυψώσει την ψυχική μας κατάσταση, να μας γεμίσει με θετική ενέργεια. Υπάρχει χώρος για όλους τους τύπους μουσικής και μερικές φορές οι άνθρωποι απλά θέλουν να χορέψουν ή να χαλαρώσουν με τη μουσική. Αλλά ακόμα κι αν κάνεις μουσική για χορό πρέπει να παίζεις με ψυχή και πνεύμα και με καλό ήχο.
7.Πολλοί μουσικοί στις μέρες μας δεν ακούν μουσική συναδέλφων τους. Από όσο ξέρω είστε και δεινός συλλέκτης δίσκων ενώ αρκετούς δίσκους σας τούς έχετε εκδώσει και σε βινύλιο. Θεωρείτε ότι έναν σύγχρονο μουσικό τον βελτιώνει η επαφή με τα μουσικά έργα που παράχτηκαν ή παράγονται;
Ξεκίνησα ως μουσικός και το ταξίδι μου δεν είναι το ίδιο όπως αυτό των περισσότερων μουσικών. Ξεκίνησα και εξακολουθώ να είμαι ένας μεγάλος οπαδός της τζαμαϊκανής μουσικής. Προσπαθούσα να βρω όσο το δυνατόν περισσότερο τέτοια μουσική. Στη δεκαετία του 1970 βέβαια ήταν όλα σε βινύλια, δεν υπήρχαν CDs και δεν μπορούσες να κατεβάσεις μουσική από το διαδίκτυο! Και επειδή δεν ήξερα κανέναν άλλον που να του άρεσε τόσο πολύ αυτή η μουσική όσο σε εμένα, έπρεπε να αγοράζω τα βινύλια για να τα ακούσω αφού δεν παίζονταν στο ραδιόφωνο και δεν υπήρχαν πολλοί τέτοιοι δίσκοι στα δισκάδικα. Αποτέλεσμα ήταν να καταλήξω σε με μια "συλλογή" ρεκόρ. Αλλά εξακολουθώ να προτιμώ τα βινύλια από τα CD, και δεν ασχολούμαι με το να κατεβάζω μουσική σχεδόν καθόλου. Νομίζω ότι η μουσική ακούγεται καλύτερα σε δίσκους βινυλίου, είναι συνήθως πιο ζεστός ο ήχος και έχει περισσότερο ψυχή και ζωή. Και είναι ευχάριστο να τους χειρίζεσαι, μπορείς να διαβάσεις τις γραμμές εύκολα κλπ. Ο δίσκος βινυλίου LP (ή 45 στροφών) είναι επίσης σαν ένα τεχνούργημα κατά κάποιο τρόπο, έχει έναν τρόπο να μεταφέρει το μουσικό μήνυμα που απαιτεί να ληφθεί με σοβαρότητα.
Δεν ξέρω πραγματικά για άλλους μουσικούς αλλά έμαθα να παίζω ακούγοντας τη σπουδαία μουσική από το παρελθόν. Δεν μπορείς να μάθεις να παίζεις μουσική μόνο από το χαρτί, την παρτιτούρα. Οι πιο σημαντικές ιδιότητες της μουσικής δεν μπορούν να καταγραφούν. Μαθαίνουμε ακούγοντας τους μεγάλους δασκάλους που δημιούργησαν και ανέπτυξαν αυτή τη μουσική. Είναι ο καλύτερος τρόπος, ο ΜΟΝΟΣ τρόπος, να μάθουμε να παίζουμε μουσική με την ποιότητα και την ειλικρίνεια που έκαναν εκείνοι.
Συνήθως προσπαθώ να είμαι ενημερωμένος για τη μουσική του σήμερα. Αλλά και στο παρελθόν είχα πέσει στην παγίδα ότι πρέπει να παίζω αυτό που όλοι οι άλλοι παίζουν σήμερα. Αλλά έμαθα ότι πρέπει να κάνεις τη μουσική σου όσο το δυνατόν πιο ειλικρινή ώστε να ακούγεται "διαχρονική" αντί "της εποχής" της. Καταλαβαίνεις αυτό που θέλω να πω! Σε πολλές μουσικές στις μέρες μας λείπουν οι ιδιότητες που προσπαθώ να έχω στη δική μου μουσική, αλλά συνεχίζω φυσικά να παρακολουθώ τι συμβαίνει γύρω μου.
8.Οι δίσκοι σας έχουν αποσπάσει θερμές κριτικές από κορυφαία μέσα του παγκόσμιου τύπου. Ανάμεσά τους και το «Live in Larissa», που ηχογραφήθηκε στη χώρα μας. Τι σημαίνει για σας η εκτίμηση των κριτικών και τι η ανταπόκριση του κοινού;
Το «Live In Larissa» ήταν μια πολύ ιδιαίτερη ηχογράφηση για μένα. Η φιλοξενία, η αγάπη και η θετική ανταπόκριση που λάβαμε κατά την επίσκεψή μας και οι συναυλίες μας ήταν εκπληκτικές. Η αγάπη του ελληνικού λαού, που φαινόταν να κατανοεί πλήρως τη μουσική μας, μάς ενέπνευσε να παίζουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Οι λόγοι για τους οποίους κάνω μουσική είναι περίπλοκοι. Εν μέρει είναι επειδή με ωθεί να το κάνω, έχω μια έμφυτη ώθηση να παίζω μουσική. Ήθελα να το κάνω κάθε μέρα για πολλά χρόνια. Αν έχεις ανθρώπους που τους αρέσει η μουσική σου και που αγοράζουν τους δίσκους σου, τότε αυτό μπορεί να σε βοηθήσει να επιτύχεις αυτόν τον στόχο, να παίζεις μουσική κάθε μέρα. Αλλά δεν κάνω μουσική για εγωιστικούς λόγους, είμαι υποχρεωμένος να το κάνω και απλά πρέπει να κάνουμε έργα! Ο κόσμος έχει αρκετή μιζέρια και ασχήμια, μπορούμε να τα πολεμήσουμε μόνο με θετική ενέργεια και ομορφιά. Για αυτό προσπαθώ να κάνω τη μουσική μου όσο πιο θετική και όμορφη μπορώ. Δημιούργησε θετική ενέργεια για την καταπολεμήσεις την κακή. Αλλά κάνω επίσης μουσική για την επικοινωνία με τον ακροατή. Επικοινωνείς τα συναισθήματα σου, μοιράζεσαι την κατανόησή σου για το πόσο όμορφη και ανυψωτική είναι η μουσική. Προσπαθώ να κάνω τη μουσική μου, τον ήχο μου, τα πάντα, έτσι ώστε να έχει απήχηση στον ακροατή. Επίσης πρέπει να έχει την ικανότητα να προβάλλει, να έχει την ενέργεια και την ψυχή ώστε να μεταφέρεται στους ανθρώπους.
Έτσι είναι πάντα υπέροχο να έχεις μια θετική κριτική και είναι πάντα υπέροχο να έχουμε ανθρώπους να ανταποκρίνονται με θετικό τρόπο στη μουσική. Είναι ο κύριος λόγος που το κάνω. Για να διαδώσω τη θετικότητα μέσω της μουσικής.
9.Τι να περιμένουμε να ακούσουμε στην εμφάνισή σας στο «Jazz+Πράξεις 2018» στην Πάτρα;
Ας ελπίσουμε ότι μπορούμε να παίξουμε μουσική που ανταποκρίνεται στις προσδοκίες όλων των πραγμάτων που σας προανέφερα!